Cliënt E. Busken van Jeroen Brouwers

 

 

Wat is ‘Cliënt E. Busken een virtuoos samenspel tussen woorden, bespiegelingen en gedachten in een beklijvende monoloog.

 

‘Cliënt E. Busken’ is de winnaar van de Libris Literatuurprijs 2021.

Tijd dus om te kijken hoe ik denk over dit prijsbeest.

 

'Cliënt' is een vlammend betoog over het onrecht dat deze oude man is aangedaan. Maar is hij wel zo hulpeloos en onschuldig?

 

Jeroen Brouwers beschrijft vol vuur hoe de heer Busken een dag beleeft op de gesloten afdeling van het verzorgingscentrum waar hij nu noodgedwongen woont.

 

Wanneer hij thuis valt, wordt hij tegen zijn zin opgenomen in Huize Madeleine. Tegen de ambulanciers uit hij zijn agressie nog eenmaal verbaal maar dan wordt het doodstil.

 

In de zorginstelling blijkt E. Busken precies doofstom maar of dit echt zo is is maar de vraag. In zijn binnenste woedt namelijk een heftige storm.

 

Verwacht geen dialogen in deze literaire roman maar een kunstwerk van ellenlange zinnen, nieuwe woorden en gedachten en dan zit je goed.

 

Volgens de verpleging en zijn dokters zou hij dement zijn maar volgens hemzelf is dat niet waar.

 

Of hij de waarheid vertelt dat is een ander paar mouwen. Je verdwijnt in het hoofd van hem en in zijn wereld is dit alleszins zo.

 

'Cliënt' is een briljante kijk op hoe deze man zich onwaardig behandeld voelt. Jeroen Brouwers slaagt er met verve in om me in het begin medelijden te doen hebben met de oude zieke man in zijn rolstoel. Later draait hij de rollen om wanneer de arrogante man me door zijn genadeloze opmerkingen en gedrag ook begrip laat krijgen voor het personeel en de andere bewoners. Het lijkt er immers op dat zij ook maar doen wat ze kunnen en als de cliënt niet meewerkt, is het natuurlijk moeilijk.

 

Eigenlijk voelt deze man zichzelf beter dan zijn medebewoners en naast de staf neemt hij ook de andere patiënten genadeloos op de korrel.

 

De omstandigheden waarin hij gevonden werd waren schrijnend en actie was blijkbaar nodig maar dat ziet de heer E. Busken niet zo.

 

Jeroen Brouwers vertelt over deze cliënt zijn gênante ongelukjes, zijn rebelse gedrag, griezelige ervaringen en trieste situaties maar doet dit met scherpe humor en een portie drama en spanning.

 

Wat 'Cliënt' zo bijzonder maakt is de onophoudelijke stroom aan woorden, de finesse in de details en de bijzondere schrijfstijl. De auteur maakt het ook spannend door de cliënt herinneringen te laten opdissen en hem stilaan prijs te laten geven over wie hij was voor hij hier terechtkwam.

 

Toch laat hij de lezer in het ongewisse over veel en blijft E. Busken een vraagteken. Kan je als lezer geloven wat hij vertelt? Is deze hulpbehoevende persoon echt een prominent persoon en een erudiete man geweest of speelt zich dit enkel af in de fantasie van deze brombeer?

 

'Cliënt' is een cynische, grappige en verontrustende reis in het hoofd van een aparte persoonlijkheid.

 

Om deze krachtige stem goed te horen, heb ik mijn tijd genomen en stukje bij beetje dit innerlijke gesprek laten binnensijpelen. Deze schijnbare mengelmoes is overweldigend en vraagt volledige concentratie maar is een waanzinnig knap stukje fictie dat doet nadenken, gniffelen en zuchten.

 

4 Inktpotjes

Door Fany