Korte inhoud
Mary Shelley verblijft op haar veertiende
bij een familie in Schotland, waar een innige vriendschap ontstaat met Isabella
Baxter. Samen dwalen ze in het gebied dat al eeuwen verhalen herbergt over
monsters en geesten, en op een dag stuiten ze diep in het bos op een man die
geen man is. De ledematen log en lelijk, een hoofd dat noch menselijk, noch
dierlijk is. Vier jaar later brengt Mary met haar geliefde Percy Shelley een
bezoek aan haar vrienden John Polidori en Lord Byron, bij het Meer van Genève.
’s Avonds bij het haardvuur vertellen ze
elkaar verhalen. Een flintertje herinnering brengt haar terug naar haar tijd
met Isabella in Schotland, en ook naar David Booth, een zeer intelligente,
charismatische, maar tegelijk ook griezelige man, die een grote interesse in
Mary en Isabella ontwikkelde. Dan dient ook het monster uit het bos zich weer
aan, en vanuit die gedachte ontstaat haar verhaal over het monster van
Frankenstein.
Mijn mening
Iedereen die een beetje de geschiedenis
rond het ontstaan van het wereldberoemde Frankensteinverhaal kent, kent
ongetwijfeld het verhaal van Mary Shelley, de schrijfster die Frankenstein
ontwikkelde. Maar voor zij die Frankenstein helemaal niet kennen, een beetje
achtergrond.
Over Frankenstein
Frankenstein, oftewel Het monster van
Frankenstein, is een fictief verhaal over dokter Victor Frankenstein, een
wetenschapper die vreemde experimenten deed. Hij verzamelde lichaamsdelen van
verschillende lijken, en wilde zo een nieuwe mens/schepsel creëren die hij zag
als vriend. Maar dat liep vreselijk mis, en zo ontstond het monster.
Frankenstein liet uiteindelijk zijn schepping achter. Maar hij krijgt
medelijden met het wezen en belooft een vrouw voor hem te creëren. En de rest
moet je zelf maar lezen.
Het voor die tijd gruwelijke verhaal werd
in 1818 gepubliceerd en was bijzonder om verschillende redenen, waarvan de
belangrijkste was dat Mary Shelly nog een jonge vrouw was, en dat het in die
tijd behoorlijk uitzonderlijk was voor vrouwen om een boek te publiceren. Volgens
diezelfde geruchten die al jaren rondzwerven over het ontstaan van het idee
rond Frankenstein, zou Shelly zich gebaseerd hebben op een aantal mythes, maar
haar grootste bron van inspiratie was de Griekse god Prometheus, die volgens de
Grieken de mensheid creëerde en hen vuur schonk, wat aan de basis lag voor alle
menselijke zonden. De subtitel van Frankenstein was overigens The Modern
Prometheus.
In de loop der jaren werd het boek
meermaals heruitgebracht, maar ook verschillende keren verfilmd. Eén van de
bekendste verfilmingen was die uit 1957, geschreven door Jimmy Sangster, die
het wezen bracht als een hersenloos en psychotisch iets dat graag mensen
doodde. In het boek zelf was het wezen intelligent en kon het perfect
communiceren. The Curse of Frankenstein werd een klassieker die nog steeds
wordt uitgezonden.
Over
Mary Shelley
Over Mary zelf was niet zo heel veel
bekend. Ze werd geboren in Somers Town, Londen in 1797 en overleed in 1851. Ze
had drie kinderen, en was slechts heel kort gehuwd met Percy. Percy was zelf
een beroemd schrijver en dichter, en zij was zijn tweede vrouw. Ze leefde in de
schaduw van haar man, tot ze die zomer van 1816, een berucht jaar waarin het de
hele tijd slecht weer was (klinkt bekend?) terechtkwam bij Lord Byron in
Zwitserland, waar ze uit verveling griezelverhalen begonnen te bedenken.
Het was daar dat zij Frankenstein schreef.
Lord Byron schreef er Darkness, en filosoof William Goodwin schreef er The
Vampyre. Een erg lucratieve zomer dus. Kleine zijdelingse nota: Mary en Percey
waren erg gelukkig, tot haar man in 1822 verdronk toen hun boot omsloeg. Mary
is daarna nooit meer hertrouwd.
Mary Shelley werd beroemd omwille van
Frankenstein, haar andere werken hebben nooit het niveau van bekendheid bereikt
dat dit boek deed. Wellicht heeft dit te maken met het concept van een vreemde
vorm van reïncarnatie of de fascinatie met het tot leven brengen van de doden,
zij het dan op een bizarre manier.
Het boek
Frankenstein zelf – de dokter, de
wetenschapper en de bekendheid, spreekt al eeuwen tot de verbeelding van velen.
Velen denken zelfs dat Frankenstein zelf het monster was, maar het wezen zelf
was naamloos. Frankenstein, de moderne Prometheus, een man die in staat is om
leven zelf te scheppen uit dode materie, was in die tijd revolutionair. Hij
werd zo reëel beschreven dat mensen vaak ook dachten dat hij gebaseerd was op
een echte figuur. En dat maakte het verhaal rond Frankenstein zo bijzonder.
Experimenteren met het menselijke leven, het eeuwige leven vinden, of de dood
ontlopen, is een onderwerp dat de mensheid al honderden jaren bezighoudt.
Maar Mary zelf was een gewone vrouw, een
jong meisje, dat op jonge leeftijd verloofd was met een man die vijf jaar ouder
was dan zij én bovendien een gekend en charismatisch figuur was. Mary was het
rustige type. Zij leidde een rijkelijk leven waarin veel gereisd werd, waarin
ze rondhing met bekende figuren. Hoe schrijf je dan een verhaal over iemand die
in wezen leeft door de ogen van iemand anders? Dat is net het probleem een
beetje van dit boek. Wie op zoek is naar meer informatie over Frankenstein,
komt bedrogen uit. Wie meer wil weten over de figuur Mary, zal ontdekken dat
zij eigenlijk op zich een gewone, jonge vrouw was met een fantasierijk leven.
Het verhaal is opgebouwd als een combinatie
van fantasie en werkelijkheid, van verhalen binnen verhalen en van een opbouw
die op zich erg bijzonder is. Het is een literaire roman, en het leest ook zo.
Mooi geschreven, mooie woorden en zinnen, maar ook lange passages en veel
sfeerzetting. Dat zal niet iedereen bekoren. Dit boek is ook niet voor iedereen
geschreven, het verhaal is voor zij die graag willen weten hoe het leven in het
jaar 1818 eruitzag, hoe het moet geweest zijn om met de illustere Lord Byron
aan het meer van Genève te verblijven tijdens de slechtste zomer ooit. Hoe het
gevoeld moet hebben om griezelverhalen te vertellen aan elkaar, toen er nog
geen televisie bestond of horror schering en inslag werd. Toen mensen elkaar
nog bang konden maken met wat gruwelijkheden die vandaag de dag als absurd
beschouwd zouden worden.
Ik wilde heel graag meer te weten komen
over het leven van Mary Shelley en hoe zij gedacht moet hebben in die tijd, wat
voor haar de triggers waren om het verhaal rond Frankenstein te schrijven. De
mythe van Prometheus, de combinatie van het zien van iets op haar veertiende
(was het een man, een wezen, een monster?) en die vele avonden bij het
haardvuur van Lord Byron. Toch bleef ik op mijn honger zitten. De
sfeerschepping was prachtig gedaan, de elementen waren er allemaal, maar
nergens kwam ik echt in het verhaal of in het hoofd van Mary Shelley terecht.
Sommige passages waren te lang, soms ook té gewoon. En natuurlijk is het einde
al bekend: het ontstaan van de mythe rond Frankenstein. Shelley heeft voor veel
vrouwen het pad vrijgemaakt naar een leven als auteur. Zij was een bijzondere
figuur. Het is de verdienste van Anne Eekhout dat zij deze figuur heeft gekozen
voor haar bijzondere roman.
3,5 inktpotjes
Lisa
