Toevluchtsoord van Jérôme Loubry

Uitgeverij: Boekerij
Jaar uitgifte: november 2020
Recensie: Anita

Inktpotjes: vier

‘Toevluchtsoord’ van de Franse schrijver Jérôme Loubry verscheen eerder onder de originele titel ‘Les refuges’.

Van bij het begin, baadt ‘Toevluchtsoord’ in mysterie. In een collegezaal legt professor Villemin de bijzondere zaak rond Sandrine Vaudrier voor aan zijn studenten. Belangrijk detail, nergens is er iets te vinden, noch over Sandrine, noch over de case.

Het verhaal hangt op aan vier bakens.

Het eerste baken brengt Sandrine, een journaliste, naar het eiland waar haar overleden oma Suzanne haar leven heeft doorgebracht. Het verhaal switcht voortdurend tussen 1949 en 1986.

Het tweede baken start met een vrouw die aanspoelt op het strand. Wie is zij? Wie zijn de kinderen die verdronken zouden zijn? Waarom zijn haar kleren doordrenkt met bloed? Bovendien, het eiland waar zij is kunnen ontvluchten bestaat niet!! Inspecteur Damien Bouchard en psychiater Véronique Burel hopen een antwoord te vinden op de vele vragen die rijzen.

Het is niet onmiddellijk duidelijk waarvoor de bakens staan. Het eerste deel leest heel zintuiglijk en staat bol van poëtische zinnen die op het bombastische af de sfeer oproepen die heerst op het eiland dat Sandrine bezoekt. Met de regelmaat van de klok wordt aan de gruwel van de voorbije oorlog (1940 – 1945) gerefereerd. De woestheid van de natuur vindt zijn weerklank in de taal. Natuur en personage lijken één te zijn: de weersomstandigheden worden weerspiegeld in het humeur en de gevoelens van personages. Het eerste baken zit vol dreiging en voelt heel beklemmend.

Bij het tweede baken, wanneer inspecteur Bouchard op de zaak wordt gezet, wordt de taal minder heftig en wordt ook langzaamaan duidelijk waar het met ‘Toevluchtsoord’ naartoe gaat. Waar Sandrine en Suzanne er niet in slaagden me voor zich te winnen, kruipt de inspecteur langzaam maar zeker onder mijn huid. De paranormale elementen uit het eerste deel zijn helemaal verdwenen. Het verhaal komt nu levensecht over en beklijft.

In de Opdracht neemt Loubry enkele verzen op uit de ballade ‘Der Erlkönig’ van Goethe. Deze ballade brengt het trieste verhaal van een vader die ’s nachts te paard naar huis rijdt met in zijn armen zijn doodzieke zoon. De Elfenkoning, symbool voor de dood, lokt het kind dat uiteindelijk voor hem bezwijkt.

Beetje bij beetje worden meer verzen vrijgegeven. De Elfenkoning waart voortdurend rond. Er gaat een enorme dreiging van hem uit. De Elfenkoning gaat als rode draad van baken naar baken en evolueert van het door een kinderhand getekende figuurtje over een boeman naar de baarlijke duivel en maakt zich schuldig aan misbruik, pedofilie en dood. Afschuwelijk is het! Tegelijkertijd is er die stem die iemand (een kind?) aanspoort om een gedicht in te oefenen omdat het dan ‘allemaal gemakkelijker zal gaan’. Verzacht poëzie dan toch de zeden?

Dankzij psych Véronique Burel wordt duidelijk waar ‘Toevluchtsoord’ voor staat. Toevluchtsoord na toevluchtsoord komen de allerverschrikkelijkste trauma’s naar boven. Op de tonen van ‘Parlez-moi d’amour’ gaat het vertelperspectief over in de ik-persoon. Elementen uit het verhaal onthullen hun ware betekenis: een klok die stilstaat op 20:37 uur, kittens en katten, verdrinkende kinderen en water, heel veel water. De poel van verderf geeft uiteindelijk zijn geheimen prijs. De twist treft de lezer vol in de maag.

Meerdere keren zet de auteur mij op het verkeerde been. Telkens wanneer ik denk de sleutel tot het ‘toevluchtsoord’ te hebben gevonden, geeft Loubry een nieuwe twist aan het verhaal en volgen er nog schokkendere gebeurtenissen. Loubry weet het zo aangrijpend te brengen dat ik me de emoties van de personages levendig kan voorstellen. 

Het plot is ijzersterk opgebouwd. De spanningsboog wordt mooi volgehouden door meerdere cliffhangers, momenten van weten en toch weer niet weten. De uiteindelijke twist hakt er stevig in. ‘Toevluchtsoord’ is geen actiethriller, maar een literaire pageturner die de mechanismen van een zwaar getraumatiseerde geest in zijn vlucht van toevluchtsoord naar toevluchtsoord blootlegt. ‘Toevluchtsoord’ is een intens verhaal over liefde, verlies, rouw, diep traumatisch lijden en traumaverwerking én over mensonterende daden die je nauwelijks kan bevatte